Matematiği Kim İcat Etti?

Matematik, bir mucidin icadı değil, insanlık tarihinin içinde şekillenmiş bir düşünce biçimidir. “Kim icat etti?” sorusu, aslında yanlış bir yerden yaklaşıyor olabilir. Çünkü matematik, bir anda ortaya çıkan bir keşif değil, binlerce yıl süren kolektif bir çabanın ürünüdür. Ancak bu cevabı kuru ve akademik bir söylemle değil, daha insani ve sorgulayıcı bir zeminde tartışmak gerekir.

İlk olarak şunu kabul edelim: Matematik, doğanın dilidir. Bir ağacın dallarındaki simetri, bir kar tanesinin altıgen yapısı, hatta gezegenlerin yörüngesi bile matematiksel bir düzene işaret eder. İnsanlar ise bu düzeni gözlemledikçe, soyutlamalar yaparak matematiği “inşa ettiler.” Bu noktada “icat” mı yoksa “keşif” mi sorusu önem kazanır. Matematik, doğada zaten var olan düzenin insan zihniyle yorumlanmasıysa, bir keşiftir. Ama bu yorumlama sırasında insan eliyle ortaya konan sistemler varsa —ki vardır— o zaman matematik aynı zamanda bir icattır.

Peki, tarihsel olarak matematiği kimler şekillendirdi? Mezopotamya'da yaşayan Sümerler, sayı sistemlerini geliştirdiler. Antik Mısır’da alan hesabı yapılırken kullanılan yöntemler, geometriye ilk adımlar oldu. Ancak Antik Yunan'da işler değişti. Pisagor, sayıları yalnızca hesaplama aracı olarak değil, evrenin temel yapı taşları olarak görüyordu. Onun sayesinde matematik, mistik bir anlam da kazandı. Öklid, aksiyomlar üzerine kurulu bir sistem ortaya koydu. Arşimet, sonsuz küçük kavramını sezgisel olarak anlamaya çalıştı. Yani matematik, Yunan dünyasında sistematik ve felsefi bir boyut kazandı.

Ancak sadece Batı merkezli düşünmek büyük bir hata olur. Hintli matematikçiler sıfır kavramını ortaya attı; bu devrim niteliğindeydi. İslam dünyasında ise matematik yalnızca korunmadı, aynı zamanda geliştirildi. El-Harezmi'nin cebiri, bugünkü matematiksel düşünce yapısının temel taşlarından biridir.

Sonuç olarak, “matematiği kim icat etti?” sorusu, tek bir kişiye işaret etmez. Bu, insanlığın ortak aklıdır. Doğayı anlamaya çalışan her toplum, kendi ihtiyaçları ve gözlemleri doğrultusunda matematiğe katkı yapmıştır. Belki de doğru soru şu olmalı: Matematiği neden ve nasıl inşa ettik?

Çünkü cevap burada gizli. Matematik, insanın bilinmeze attığı mantıklı bir adımdır. Ve bu adımı atarken yalnızca hesaplamadık; düşündük, sorguladık ve evrenle konuşmaya çalıştık.